You are here: HomeAfricaBBC2023 10 25Article 1869017

BBC Hausa of Wednesday, 25 October 2023

Source: BBC

Waɗanne manyan matakai Amurka za ta iya ɗauka domin kare Isra'ila?

Joe Biden, shugaban Amurka Joe Biden, shugaban Amurka

Amurka ta yi alkawarin bayar da ciakken goyon baya ga Isra'ila kuma ta nuna hakan ta hanyar aika mata da taimakon soji.

Sai dai mutane na ci gaba da ɗanɗana kuɗarsu kan rikice-rikicen da aka yi a baya a yankin har yanzu, ta yaya Amurka za ta shigar wa Isra'ila faɗa?

A martaninsa na farko bayan harin da ƙungiyar Hamas ta kai wa Isra'ila, Shugaba Joe Biden ya fito ƙarara ya nuna ɓangaren da yake goyon baya: "Amurka na goyon bayan Isra'ila," in ji shi.

"Ga kowaye da yake tunanin amfani da damar don cimma manufarsa, ina da magana ɗaya: Kada ku kuskura," in ji Biden.

Wannan gargaɗi ne kai-tsaye ga Iran da kuma ƙawayenta.

Ma'aikatar tsaron Amurka Pentagon ta ce an kai wa sojojin Amurka hari a Iraqi da Siriya sau da yawa a 'yan kwanakin nan, kuma wani makamin kariya na Amurka da ke a cikin tekun Bahar Maliya ya katse hanzarin wani makami mai linzami da aka harba daga Yemen da nuufin kai wa Isra'ila hari.

Dama dai Amurka tana da dakarun kai farmaki a Gabashin Bahar Rum, waɗanda ake sa ran za su haɗe da wata rundunar da za a tura yankin nan ba da daɗewa ba a yankin.

Kowane daga cikin maka-makan jiragen ruwa masu ɗaukar jiragen saman yaƙi da Amurka ta girke a yankin na ɗauke da fiye da jiragen sama 70.

Mista Biden ya kuma umarci dubban sojojin Amurka su kasance cikin shirin ko-ta-kwana domin tafiya yankin idan buƙatar hakan ta taso.

Amurka ita ce ƙasa mafi girma da ke goyon bayan sojojin Isra'ila, tana bayar da tallafin tsaro na kuɗi kusan dala biliyan 3.8 a shekara ɗaya.

Amurka ce ta ƙera jiragen yaƙin da Isra'ila take amfani da su wajen kai hare-hare a Zirin Gaza, haka nan ma makaman da take amfani da su a yanzu.

Kuma Amurka ce ta ƙera wasu daga cikin makaman shingen tsaro na Iron Dome na Isra'ila.

Amurka na kan tura wa Isa'ila irin waɗannan makamai domin ci gaba da maƙare rumbunta tun ma kafin Isra'ila ta buƙace su.

Kuma a ranar Juma'a Shugaba Biden ya nemi majalisar dokokin Amurka ta amince da tallafin dala biliyan 14 don taimaka wa Isra'ilar, a matsayin wani ɓangare na tallafin soji na dala biliyan 105.

Washegari, Cibiyar tsaron Amurka ta Pentagon ta sanar cewa za ta aika da na'urorin tsaronta na makami masu linzami guda biyu zuwa Gabas ta Tsakiya.

Amma ko shugaban Amurka zai yarda ya shiga wani yaƙi, musamman a shekarar zaɓe?

Shiga tsakanin da sojojin Amurka suka yi a baya-bayan nan a yankin bai wanye da daɗi ba - ta fuskar siyasa, tattalin arziki da kuma ta fuskar rayuwar Amurkawa.

Michael Oren, tsohon jakadan Isra'ila a Amurka, ya yi amanna cewa shugaba Biden ya riga ya ɗauki matakin farko ta hanyar tura jiragen yaƙin Amurka a yankin.

"Ba za ku fitar da irin wannan bindigar ba sai dai idan kuna son amfani da ita," in ji shi.

Amma Seth G Jones, darektan Tsaro na ƙasa da ƙasa a Cibiyar Dabaru da Nazarin ƙasashe a Washington, ya ce Amurka za ta yi matukar jinkirin shiga aikin soji kai-tsaye a yaƙin Gaza.

Kasancewar ƙungiyoyin masu kai hari, in ji shi, na iya zama da amfani, ba don komai ba saboda iya tattara bayanan sirri da kuma samar da kariya ta iska. Duk wani yukuri na shiga yaƙin zai zama "mataki na karshe", in ji shi.

Da farko dai barazana ce daga arewacin Isra'ila, musamman daga ƙungiyar masu fafutuka ta Hezbollah, wadda a yanzu ke damun Isra'ila da Amurka.

Ƙungiyar da ke samun goyon bayan Iran ita ce babbar barazana fiye da Hamas na Gaza.

Tana da makaman rokoki kusan 150,000 waɗanda suke da karfi da inganci fiye da waɗanda Hamas ke amfani da su. Kuma tuni tayi musayar wuta da Isra'ila, wanda aka hakikance maƙiyinta na asali.

Mista Oren na fargabar Hezbollah za ta iya shiga tsakani lokacin da Isra'ila ta riga ta yi nisa a cikin Gaza kuma ta riga ta jajirce sannan ta gaji.

Idan haka ta faru, to Mista Oren ya yi imanin akwai yuwuwar Amurka za ta sadaukar da karfinta ta sama don kai hari a cikin Lebanon, ko da yake bai ga halin da Amurka za ta jibge dakaru a kasa ba.

Sakataren harkokin wajen Amurka Antony Blinken da sakaren tsaro Lloyd Austin dukkansu sun jaddada cewa Amurka za ta mayar da martani idan yaƙin ya fantsama kuma aka far wa jami'anta ko kuma sojoji.

Amurka na da ikon kare kanta, a cewar Mista Austin a ranar Lahadi, kuma ba za ta yi jinkirin ɗaukar "matakin da ya dace ba".

Mista Jones ya hakikance cewa akwai barazanar yakin zai iya yaɗuwa, sai dai ya yi imanin cewa, amma ya yi imanin cewa matakin Amurka "yana kara barazana ga Iran da muƙarrabanta".

Ya ce idan Hezbollah tayi niyyar shiga yaƙin daga arewacin Isra'ila, "Za su gamu da martani mai zafi". Ya lura cewa sojojin Amurka a yankin sun fuskanci hare-hare daga ƙungiyoyin da ke samun goyon bayan Iran tun da farko.

Isra'ila ba ta neman taimakon soji na kai-tsaye a yaƙinta da Hamas.

Danny Orbach, farfesan tarihin sojoji a Jami'ar Hebrew a Jerusalem, ya bayyana cewa sojoji Isra'ila sun yi imanin cewa za su kare kansu da kansu.

Ziyarar da shugaba Biden ya kai Isra'ila a wannan mako ta nuna cewa goyon bayan Amurka yana da wani sharaɗi. Yana son Isra'ila ta ba da damar kai agaji a Gaza, kuma ba ya son ganin Isra'ila ta mamaye zirin Gaza har abada.

Ya gaya wa shirin gidan talabijin na CBS cewa yin hakan zai zama "babban kuskure".

Tallafin Amurka kuma yana iya zama na iyakantaccen lokaci.

Yaacov Katz, wani manazarci a fannin soji kuma mawallafi a jaridar Jerusalem Post, ya yi imanin cewa, goyon bayan da Amurka ke bai wa Isra'ila zai fuskanci matsin lamba da zarar an fara aikin soji a zirin Gaza, sannan kuma fararen hular da ake kashewa suna ƙaruwa.

Ya yi imanin tallafi na iya yin kasa cikin makonni. "Ba na ganin Isra'ila na samun ƙarin dama daga Amurka ko kuma duniya don kai hare-hare ta kasa wanda zai ɗauki tsawon lokaci," in ji shi.

A fili dai Amurka na fatan goyon bayan soji da take bai wa Isra'ila da haɗin gwiwarta na soji a yankin zai isa ya hana yaɗuwar rikicin.

Akwai 'yan misalan yadda Amurka ke shiga tsakani kai-tsaye a madadin Isra'ila.

Aika wa Isra'ila da makamai da Amurka ta yi don kare kanta daga hare-haren makamai masu linzami na Iraqi, gabanin mamayewar da ta yi a yaƙin Gulf na 1991, ba kasafai ba ne.